Mürekkebin ardındakiler

Pera Müzesi’nde izleyiciyle buluşan ‘Mürekkepten başlıklı sergi, geleneksel Çin sanatının ana öğesi mürekkebin yeni formlarını ve sanatçıların bu dönüşümdeki çabalarını ortaya koyuyor.

Çin’le ilgili olan her şey, içinde bin yıllarla ifade edilen bir tarihi ve birbirlerine geleneksel kodlarla bağlı bir toplumu barındırıyor. Fakat yine tarihsel olarak bu topum ve ülke de değişiyor, farklılaşıyor, gelişiyor. Zaman içinde kutsal ve dokunulmaz olan her şey gibi yeni gelenler eskiyi unutturmaya, hatırlayanlar da ellerindeki malzemeyi zamana uyarlamaya çalışıyor. ‘Mürekkepten’ sergisinin küratörü Karen Smith de Çin sanatı içinde saygın bir yeri olan, adı mükemmellik ve ustalıkla anılan bir malzemenin çağdaş sanatçılar aracılığıyla zamana nasıl uyarladığını, çağdaş sanatın bu malzemeyi günümüz sanatı için anlamlı olabilecek bir hale nasıl dönüştüğünü anlamayı ve izleyiciyle buluşturmayı amaçlıyor. Çin’den 13 sanatçının yapıtlarının yer aldığı sergi Pera Müzesi’nin üç katına yayılarak izleyiciye ilk adımdan son ana kadar klasik mürekkep estetiğinin çağdaş dertleri anlatmak için nasıl bir araç haline gelebileceğini gösteren büyüleyici bir görsellik sunuyor.

Mürekkep kadar köklü bir geleneğin çağdaşlaşarak dönüşmesi bağlamında, serginin coğrafyamızdaki sanat üretimi için de çok önemli olduğu aşikar. Çin’le çatışmalarla şekillenen Orta Asya tarihinden başlayarak imparatorlukların yıkılmasıyla benzer toplumsal değişimlere şahitlik eden; geleneklerine bağlı, yer yer tutucu ve toplumcu kodlarla örülü paralel kültürel benzerlikler taşıdığımız yadsınamaz. Bu benzerliklerden yola çıkarak hem sergide yer alan sanatçıların mürekkebi seçmesindeki itki hem de uygulamalarındaki farklı yaklaşımlar, zamanında parlaklığıyla göz kamaştıran ama süreçte eleştirilerek bir kenara bırakılan ve hatta devlet politikasıyla unutturulan birçok mirasın, günümüz için anlamlı araçlara ve ifade yollarına dönüşebileceğinin bir göstergesi. Serginin düşündürdüğü diğer bir konuysa dijital dönüşüm. Mürekkep gibi dijital öncesi çağın en temel malzemesinin çağdaş yorumlarını, sayısal evrende de izlemek ve sergiyi bu açıdan da okumak serginin çok katmanlılığını işaret eden başka bir boyut.

Mürekkep, Çin sanatı için sadece bir malzeme değil, tıpkı resim gibi birçok formu ve yöntemi kapsayan geniş bir başlık aslında. O sebeptendir ki içinde yüzyıllar boyunca biriken anlamları ve ustalığı barındırıyor. Bu, mürekkeple anlam yaratmak isteyen bir çağdaş sanatçı için aynı zamanda bir yük haline gelebiliyor. Bu malzemeyle ortaya çıkarılan yapıtlar tek başına değil, geleceğin yüklediği estetik ve kültürel bağlam içinde de değerlendiriliyor.

Geleceğin kusursuz görüntüsünün arkasında dönüşmekte olan bir dünya ve bu dünyanın yarattığı endüstri tüm çıplaklığıyla sergileniyor. Çin çağdaş sanatının güçlü temsilcilerini izleyebileceğimiz, gelenekselden çağdaşa, somuttan dijitale doğru yaşanan dönüşümün farklı örnekleriyle bezeli sergi, tüm izleyiciler için keşfedilecek farklı boyutlar ve deneyimler sunuyor.